پاسخ به اشکالی تثلیثی در خصوص یکسان بودن صفات خدا و تثلیث

طرح اشکال:

مگر نه این است که اشخاص تثلیث، در صفات یکسان هستند، یعنی به این معنا که مثلا همگی علم مطلق دارند؛ پدر علم مطلق دارد، پسر علم مطلق دارد، روح القدس نیز علم مطلق دارد. پس چگونه است که اشخاص تثلیث از حیث پدر و پسر و روح بودن یکسان نیستند؛ یعنی از حیث پدر بودن، همگی پدر نیستند و از حیث پسر بودن نیز همگی پسر نیستند، و از حیث روح بودن نیز همگی روح نیستند.

پاسخ:

متصف کردن چیزی به یک ویژگی بدان معنا نیست که آن چیز در همۀ مراتب واقع، یعنی از جمیع حیثیت بدان ویژگی متصف شود. از این نظر وقتی ما اشخاص تثلیث را به ویژگی پدر و پسر و روح بودن متصف می کنیم، این بدان معنا نیست که اشخاص، همگی از جمیع حیثیت، پدر و پسر و روح باشند، بلکه اشخاص از یک حیثیت پدرند و از یک حیثیت پسر، و از یک حیثیت روح هستند، و الزامی نیست که جمیع شان از یک حیث با هم جمع شوند؛ یعنی پدر، هم پسر باشد و هم روح باشد و الی آخِر. مثلا وقتی ما می گوییم که فلانی شجاع است، این بدان معنا نیست که از جمیع حیثیت ها شجاع باشد. یعنی اگر در مواجهۀ با شیر شجاع است این بدان معنا نیست که در مواجهۀ با ارتفاع نیز شجاع باشد و یا در مواجهۀ با امر سخنوری نیز شجاع باشد؛ یعنی اتصاف فلانی به ویژگی شجاع بودن، ایجاب نمی کند که شجاعت در جمیع مراتب و جمیع حیثیات او احراز شود.